गौरी देशपांडे ते शांता शेळके : मराठी स्त्री कवितेतील भावविश्व, निसर्गं सौंदर्य आणि नातेसंबंधातील रूपांतरे

Abstract

मराठी स्त्री कविता ही केवळ भावनांची अभिव्यक्ती नसून ती स्त्रीच्या अस्तित्वाचा, आत्मशोधाचा आणि सामाजिक परिवर्तनाचा आरसा आहे. प्रस्तुत संशोधनात गौरी देशपांडे आणि शांता शेळके या दोन भिन्न प्रवृत्तींच्या कवयित्रींच्या कवितांचा तुलनात्मक अभ्यास करण्यात आला आहे. या संशोधनाचे केंद्रबिंदू म्हणजे स्त्रीच्या भावविश्वाचे स्वरूप, निसर्गं सौंदर्याची संकल्पना आणि नातेसंबंधातील रूपांतरे. गौरी देशपांडे यांच्या कवितेत बौद्धिकता, आत्मसंघर्ष आणि वास्तववादी दृष्टी दिसते, तर शांता शेळके यांच्या कवितेत कोमलता, भावनांची ओल आणि जीवनातील साधेपणाचे सौंदर्य दिसून येते. दोन्ही कवयित्री स्त्रीच्या भावनात्मक आणि सामाजिक प्रवासाचे वेगळे पैलू मांडतात, पण त्यांच्या कवितांमधील स्त्रीची स्वत्वाची जाणीव आणि आत्मभान हा समान धागा आहे. या संशोधनाद्वारे मराठी स्त्री कवितेच्या प्रवाहात ‘निसर्गं सौंदर्य’ या संकल्पनेचा अर्थ स्पष्ट करण्याचा तसेच नातेसंबंधातील बदलत्या स्त्रीदृष्टीचा मागोवा घेण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे. प्रस्तुत अभ्यास स्त्रीच्या अंतर्मनातील संवेदनशीलता आणि विचारांची खोली दोन्ही प्रतिबिंबित करतो आणि मराठी कवितेत उदयास आलेल्या नव्या स्त्रीस्वराला अधोरेखित करतो.